Της Giuditta Pellegrini από την il Manifesto, 15 Ιανουαρίου 2024
Το γεγονός ότι τα κρυστάλλινα νερά της Ελλάδας θα μπορούσανε να γίνουν το πιο ματαιόδοξο πεδίο εξόρυξης υδρογονανθράκων στη Μεσόγειο είναι κάτι που είναι δύσκολο να φανταστεί κάποιος που έχει βρεθεί σε αυτά, αλλά δεν ισχύει το ίδιο για τις πετρελαϊκές εταιρείες. Η μακρά διαδικασία που ξεκίνησε το 2012 με ένα διαγωνισμό με την εύγλωττη ονομασία «Open Door», κατέληξε στην επικύρωση μιας πρώτης δόσης παραχωρήσεων για την έρευνα και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων με την οποία η REPSOL, η ENERGEAN και η τότε ΕΛΠΕ απέκτησαν πάνω από 7.500 τετραγωνικά χιλιόμετρα στην ορεινή περιοχή της Ηπείρου, στον κόλπο της Πάτρας και στην περιοχή του Κατάκολου.
Μετά από το ξεμπλοκάρισμα των άδειων που εγκρίθηκαν από την τότε κυβέρνηση συνασπισμού ΠΑΣΟΚ - Νέα Δημοκρατία και, αργότερα, το 2018, με την υποστήριξη και του ΣΥΡΙΖΑ, οι παραχωρήσεις περιοχών για τις εξορύξεις επεκτάθηκαν στις θάλασσες του Ιονίου της Πελοποννήσου και της Κρήτης και τώρα προωθούνται από την σημερινή δεξιά κυβέρνηση. Περίπου 17.000 τ. χλμ. εδάφους παραχωρήθηκαν στις εταιρείες στην Ήπειρο και στην Πελοπόννησο μαζί με 60.000 τ. χλμ. θαλάσσιων περιοχών, ενώ άλλα 32.000 τ. χλμ. βρίσκονται σε διαδικασία διαγωνισμού.
«Ούτε στους χειρότερους εφιάλτες μας δεν θα φανταζόμασταν ποτέ πλατφόρμες πετρελαίου και φυσικού αερίου, λίγα μίλια από τις ακτές της Κρήτης, της Ζακύνθου, της Κεφαλονιάς και της Κέρκυρας, δίπλα στις παραλίες όπου φωλιάζουν οι χελώνες στον κόλπο του Λαγανά και της Κυπαρισσίας ή στο παρθένο τοπίο της Ηπείρου» δήλωσε ο Δημήτρης Ιμπραήμ, τότε επικεφαλής του θαλάσσιου τομέα του WWF Ελλάς, το 2019. Εκείνη τη χρονιά η οργάνωση είχε παρουσιάσει την οικονομοτεχνική μελέτη που έκανε η Eftec με τίτλο «Το πραγματικό κόστος του πετρελαίου» η οποία κατέδειξε ότι η πετρελαϊκή βιομηχανία θα καταστρέψει τους τομείς του τουρισμού και της αλιείας με μια οικονομική απώλεια της τάξης των 7,5 δισεκατομμυρίων ευρώ. Η μελέτη τόνιζε ότι, εξαιτίας της έλλειψης διαθεσίμων στοιχείων, οι επιπτώσεις μιας πιθανής διαρροής πετρελαίου δεν έχουν συμπεριληφθεί στην αναφορά αλλά, με βάση την προηγούμενη εμπειρία, θα αύξανε πιθανώς το κόστος των προκαλουμένων ζημιών από 20% έως 100%.
Εδώ και καιρό πολυάριθμες πρωτοβουλίες πολιτών έχουν δραστηριοποιηθεί σε όλη τη χώρα προσπαθώντας να ενημερώνουν τον κόσμο για ένα πρωτόγνωρο σενάριο για την Ελλάδα. «Το πρόγραμμα εκμετάλλευσης πετρελαίου και φυσικού αερίου έχει προχωρήσει αρκετά σε επίπεδο αδειών, γεγονός που το καθιστά σχεδόν έτοιμο να κάνει στην Ήπειρο την πρώτη δοκιμαστική γεώτρηση, ενώ θαλάσσιες περιοχές, όπως η Λευκάδα και το Ιόνιο, βρίσκονται στο στάδιο των ερευνών. Έχουν γίνει οι οικονομικές συμφωνίες και έχουν ολοκληρωθεί οι περιβαλλοντικές μελέτες βάση των οποίων οι αρχές δηλώνουν ότι οι εξορύξεις είναι ασφαλείς, όμως εμείς πιστεύουμε ότι η Ελλάδα δεν έχει επαρκείς νόμους για την προστασία αυτών των περιοχών» επισημαίνει ο Αριστείδης Παπαδάκης, πρόεδρος της Οικολογικής Παρέμβασης Ηράκλειου, μέλος της Πρωτοβουλίας Κρήτης ενάντια στις εξορύξεις υδρογονανθράκων και μέλος των Πράσινων.
Το περασμένο καλοκαίρι περίπου 1500 άτομα συγκεντρώθηκαν για να διαδηλώσουν στα Γιάννενα της Ηπείρου, αλλά η φωνή τους δεν ακούστηκε αρκετά. «Σε εθνικό επίπεδο, πέρα από την πολίτικη διαφθορά, που είναι συχνή στις φιλελεύθερες χώρες, μας ανησυχεί η έλλειψη πλουραλισμού και ο έλεγχος των μέσων ενημέρωσης που συχνά δεν κάνουν τίποτα άλλο από το να επαναλαμβάνουν την προπαγάνδα υπέρ των υδρογονανθράκων και πως θα μας σώσουν από τα οικονομικά προβλήματα, χωρίς όμως να αναφέρουν εκείνα που θα προκαλέσουν» λέει η Πέλα Καλογήρου από το Citizens’ Information Network Εξορύξεις Stop! - Πρέβεζα.
«Πρόκειται για μια καθαρά πολίτικη υπόθεση και αυτό εξηγεί την επιμονή μας σε τοπικό και εθνικό επίπεδο». Αν και η ανάθεση νέων εξορύξεων πετρελαίου δεν συνάδει καθόλου με τη μείωση των εκπομπών που απαιτούνται για την επίτευξη των στόχων των Συμφωνιών του Παρισιού για το κλίμα, μετά την οικονομική κρίση, η Ελλάδα, λόγω έλλειψης ρευστότητας, έχει προωθήσει το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο ως αιχμή του δόρατος της στρατηγικής για την οικονομική ανάκαμψη, η οποία έπεισε και τις τοπικές διοικήσεις.
«Η ιδέα της εκμετάλλευσης υπήρχε και πριν από την κρίση αλλά ως μακρινή υπόθεση και γι’ αυτό ο κόσμος δεν έδινε πολλή σημασία. Οι σχετικές ειδήσεις δεν είναι ποτέ ξεκάθαρες και δεν είναι ποτέ πρωτοσέλιδα αλλά είναι πάντα στο παρασκήνιο και με μια τεχνική γλώσσα που αποκαλεί τις περιοχές παραχώρησης «μπλοκ» ή «οικόπεδα», παρόλο που πρόκειται για θάλασσα και γη. Υπέγραψαν λοιπόν τα συμβόλαια, πριν καταλάβουμε τι πραγματικά συμβαίνει και ότι μπορεί να καταφτάσουν ανά πάσα στιγμή και να κάνουν τα πάντα», λέει η Κατερίνα Καλλιγιαννάκη, μέλος του δικτύου Save Greek Seas, με καταγωγή από την Κρήτη.
Και ακριβώς γύρω από το νησί, που σύμφωνα με τη μυθολογία γεννήθηκε ο Δίας και η Δημοκρατία, παραχωρήθηκαν τα μεγαλύτερα μπλοκ. Μια θαλάσσια περιοχή που, σύμφωνα με το WWF αντιστοιχεί με το 30% της ηπειρωτικής Ελλάδας και περιλαμβάνει την περιοχή της Ελληνικής Τάφρου, μια από τις σημαντικότερες θαλάσσιες περιοχές της Ευρώπης, όπου φωλιάζουν φυσητήρες, φάλαινες, δελφίνια, χελώνες καρέτα-καρέτα και μεσογειακές φώκιες, παραχωρήθηκε στις πολυεθνικές του πετρελαίου.
Ανάμεσα σε αυτές, η EXXON MOBIL και η TOTAL που δεν χρειάζονται συστάσεις, η ΕΛΠΕ, ιδιωτική εταιρεία με μια μικρή συμμετοχή του Ελληνικού Δημοσίου και η ENERGEAN, εισηγμένη στα χρηματιστήρια του Λονδίνου και του Τελ Αβίβ, η οποία, σύμφωνα με έρευνα της Corporate Watch, έχει αναπτυχθεί γρήγορα χάρη σε ενέσεις ρευστότητας από ισχυρούς επενδυτές όπως το Third Point, ένα αμερικανικό «ταμείο γύπας» που επωφελήθηκε τα μέγιστα τζογάροντας στα ελληνικά ομόλογα κατά τη διάρκεια της κρίσης χρέους της χώρας και αρκετές ισραηλινές τράπεζες που χρηματοδοτούν παράνομους οικισμούς στα Παλαιστινιακά εδάφη. Καθόλου άσχημο βιογραφικό ώστε να είναι ανάμεσα στις εταιρείες που διάλεξε η κυβέρνηση με τον ρόλο να ελέγχουν μόνες τους τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των έργων τους, όπως έχουν αποκαλύψει Έλληνες ακτιβιστές και ο δημοσιογράφος Μάριος Διονέλλης με το άρθρο που βγήκε λίγους μήνες πριν στον τοπικό τύπο με τον τίτλο «Ο λύκος φυλάει τα πρόβατα στις εξορύξεις στην Κρήτη».
Ωστόσο, η γεώτρηση που σχεδιάζεται ανατολικά της Κρήτης, η οποία είναι πολύ δαπανηρή και σε βάθος έως και 4 χλμ., δεν έχει ακόμη πλήρως επιβεβαιωθεί. Γι’ αυτό, οι οργανώσεις που συγκρότησαν την Πανελλαδική Συνέλευση για την προστασία της Ελληνικής Τάφρου οργάνωσαν συλλογή υπογραφών με αίτημα τον χαρακτηρισμό της Ελληνικής Τάφρου ως Θαλάσσια Προστατευόμενη Περιοχή, η οποία σύντομα θα παραδοθεί τόσο στους εκπροσώπους της Βουλής των Ελλήνων όσο και στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. «Επί χιλιάδες χρόνια, τα νερά της Ηπείρου, του Ιονίου και της Κρήτης είναι ζωτικής σημασίας για τους κατοίκους της περιοχής και αποτελούν θεμελιώδες μέρος της φυσικής και πολιτιστικής μας κληρονομιάς», γράφουν στο κείμενό τους.
«Αυτοί οι τόποι είναι γνωστοί σε όλον τον κόσμο για τη φυσική τους ομορφιά και πρέπει να τους διατηρήσουμε για τις επόμενες γενιές. Έχοντας επίγνωση του γεγονότος ότι οι επιπτώσεις των γεωτρήσεων και των εξορύξεων υδρογονανθράκων είναι καταστροφικές και πιθανώς μη αναστρέψιμες για το περιβάλλον και τις τοπικές κοινωνίες, ως πολίτες της Ελλάδας και του κόσμου, δηλώνουμε ότι δεν θέλουμε να πάρουμε αυτό το ρίσκο».
Για να υπογράψετε το αίτημα
Στα ιταλικά: https://www.change.org/hellenictrenchsos-it
Στα ελληνικά: https://www.change.org/hellenictrenchsos