Κυριακή 13 Μαΐου 2018

Για το νερό και τη ζωή

στη Νάντια...

Όπως βλέπεις από τις φωτογραφίες αγαπητέ αναγνώστη τα Ποτάμια και οι Πηγές εξαφανίστηκαν. Τη θέση τους πήραν σωλήνες που κουβαλούν το Νερό από τις γεωτρήσεις. Η Γη σκάβεται βίαια για να αντληθεί το Νερό που κυλάει μέσα της ως υπόγειο Ποτάμι (τα υπόγεια Ποτάμια εκβάλλουν στις Πηγές, οι οποίες σχηματίζουν τα επιφανειακά Ποτάμια που εκβάλλουν στη Θάλασσα). Αντιλαμβάνεσαι βέβαια αγαπητέ αναγνώστη πως όταν ο καουμπόης-καταναλωτής ρουφάει αυτό το Νερό ζητωκραυγάζοντας ότι πέτυχε φλέβα σημαίνει ότι το υπόγειο Ποτάμι το αφαίμαξε. Αυτός είναι ο λόγος που στερεύουν οι Πηγές και κατά συνέπεια και τα επιφανειακά Ποτάμια. Η πόλη που διακρίνεται στις φωτογραφίες είναι η Σητεία. Η Πηγή (γνωστή στο χωριό και ως Βρύση) που φαίνεται στις φωτογραφίες είναι στη Μυρσίνη, το χωριό του παππού μου (γνωστός στο χωριό και ως Αλατσάς), του οποίου έχω πάρει το ονοματεπώνυμο και ο οποίος (αναφέρομαι σε αυτόν για να τον τιμήσω) πέθανε νωρίς στα 35 του χρόνια (1906-1941) πολεμώντας τους φασίστες του Μουσολίνι και τους ναζί του Χίτλερ.

Σε αυτό το σημείο καλό θα ήταν να επισημάνω την προπαγάνδα της αγοράς που μας λέει αφενός ότι μειώθηκαν οι βροχοπτώσεις και αφετέρου να εκμεταλλευτούμε το Νερό που χύνεται στη Θάλασσα (το θεωρεί χαμένο Νερό). Σε σχέση με τις βροχές είναι ψέμα ότι έχουν μειωθεί. Σύμφωνα με τις επίσημες μετρήσεις που γίνονται από το 1931 το μέσο ετήσιο ύψος βροχής στο δήμο Σητείας είναι 500 χιλιοστά. Φυσικά σε άλλα μέρη του δήμου είναι κάτω από 400 χιλιοστά (στα νότια και ανατολικά) ενώ σε άλλα (κεντρικά και δυτικά τμήματα του δήμου) είναι πάνω από 600 χιλιοστά. Επίσης υπάρχουν χρονιές που το μέσο ετήσιο ύψος βροχής δεν ξεπερνά τα 200 χιλιοστά (νότια και ανατολικά) και άλλες χρονιές που ξεπερνά τα 800 χιλιοστά (κεντρικά, δυτικά και βόρεια). Συνολικά όμως η μέση ετήσια βροχόπτωση είναι 500 χιλιοστά και αυτό δεν έχει αλλάξει. Επιμένω τόσο γιατί οι δημότες ως ιδιώτες-καταναλωτές που είναι, πολύ εύκολα πείθονται από την κυρίαρχη προπαγάνδα και νομίζουν ότι το Νερό στερεύει επειδή τάχα μειώθηκαν οι βροχές. Όσο για το "χαμένο" Νερό που χύνεται στη Θάλασσα μόνο χαμένο δεν είναι. Άλλωστε πως θα μπορούσε να είναι χαμένο αφού μιλάμε για ένα ολόκληρο οικοσύστημα Ποτάμι-Εκβολή Ποταμιού-Θάλασσα. Τα οφέλη από την παρουσία αυτού του οικοσυστήματος είναι πολλαπλά. Tο γλυκό Νερό εμπλουτίζει το θαλασσινό με πλούσια θρεπτικά συστατικά. Τα ψάρια του γλυκού Νερού, όπως κι όλα τα ζώα του γλυκού Νερού υπάρχουν όσο υπάρχει Ποτάμι. Τα ψάρια της Θάλασσας πηγαίνουν σε αυτά τα οικοσυστήματα είτε για να τραφούν είτε για να αναπαραχθούν. Τα πουλιά επίσης για να τραφούν, να ξεκουραστούν (προτού συνεχίσουν τα μακρινά μεταναστευτικά τους ταξίδια) και να ξεδιψάσουν. Όταν εξαφανίζεται ένα οικοσύστημα, εξαφανίζεται και η ισορροπία μεταξύ των ειδών, ή μάλλον για να είμαι πιο ακριβής εξαφανίζονται τα ίδια τα είδη.

Το κυρίαρχο πρόταγμα του Πλανήτη σήμερα μας λέει να παράγουμε με οποιοδήποτε κόστος (όσον αφορά την υγεία και το περιβάλλον) αρκεί να υπάρχει οικονομικό κέρδος και να καταναλώνουμε χωρίς να σκεφτόμαστε αν με τον τρόπο που παράγουμε και καταναλώνουμε κάνουμε καλό ή κακό στον Πλανήτη και άρα και στους εαυτούς μας. Από αυτό το πλαίσιο δεν ξεφεύγει τίποτα και φυσικά ούτε η γεωργία που έχει μετατραπεί σε βιομηχανία γεωργίας. Η συμβατική γεωργία χρησιμοποιεί Νερό ανεξέλεγκτα για να ποτίζει καλλιέργειες όπως αυτές της ελιάς, όπως ακριβώς κάνει και η βιολογική γεωργία (επιτρέπει κανονικά όλα τα ποτίσματα ακόμα και μέσα στο χειμώνα). Το μόνο που αρκεί είναι να έχεις λεφτά (αν πληρώνεις καταναλώνεις όσο Νερό γεωτρήσεων θες είτε κάνεις αγροτική δραστηριότητα είτε έχεις ξενοδοχείο). Δυστυχώς σε όλη την έκταση του δήμου Σητείας η συντριπτική πλειοψηφία ποτίζει τις ελιές!, αν και από αρχαιοτάτων χρόνων (μινωική εποχή) μέχρι πριν 20-30 χρόνια δεν ποτιζόταν καμμία ελιά. Όλες οι καλλιέργειες ελιάς ήταν άνυδρες. Εκτός αυτού η συμβατική γεωργία χρησιμοποιεί αποδεδειγμένα καρκινογόνα για ανθρώπους φάρμακα που σκοτώνουν τις μέλισσες και η βιολογική γεωργία φάρμακα που σκοτώνουν τις πεταλούδες (άρα δεν είναι και τόσο βιολογική όσον αφορά αυτά τα είδη). Αν κάποιος παραγωγός αρνηθεί να ποτίσει και να χρησιμοποιήσει είτε τα συμβατικά είτε τα βιολογικά φάρμακα εκτός από την ηθική ικανοποίηση ότι το ελάχιστο λάδι που παράγει είναι το πιο καθαρό, η τιμή που παίρνει είναι ίδια με αυτήν που παίρνει ένας συμβατικός παραγωγός. Κι ενώ πλέον ο ιδιώτης-καταναλωτής ελέω σούπερ μάρκετ δεν γνωρίζει ότι η μούργα είναι το φυσικό κατακάθι του λαδιού (την θεωρεί βρωμιά!). Κι αν κάποτε οι κάτοικοι της Κρήτης έμοιαζαν με Ινδιάνους και λάτρευαν ως Θεά τη Μητέρα Φύση, σήμερα μοιάζουν με καουμπόηδες που λατρεύουν ως Θεό το χρήμα.

Για το τέλος άφησα την τελευταία φωτογραφία που είναι και η πιο σημαντική. Είναι στο φαράγγι των Αγίων Πάντων (έξω από το ομώνυμο εκκλησάκι, μόλις 5 χιλιόμετρα από τη Σητεία) και απεικονίζει ένα σπασμένο σωλήνα στον οποίο κυλάει Νερό που αντί να ρέει στο Ποτάμι (Κιμουριώτης) που κάποτε υπήρχε εκεί, ρέει μέσω των σωληνώσεων στις καλλιέργειες. Ουσιαστικά απεικονίζει το τρύπιο δίκτυο άρδευσης (είναι πάρα πολλές οι διαρροές. Διάλεξα τη συγκεκριμένη όμως λόγω του ότι είναι ένα σημείο συγκεκριμένο και όχι στο απέραντο αγροτικό δίκτυο άρδευσης του δήμου Σητείας). Τι ωραία που θα ήταν αν οι άνθρωποι αναλάμβαναν την ευθύνη της ύπαρξής τους και δεν έμεναν ως απαθείς πολίτες στην ανάθεση. Ξέρεις, αγαπητέ αναγνώστη εξουσία εκτός από το χρήμα είναι και η δημοτική/περιφερειακή/κρατική αρχή. Η υπηρεσία άρδευσης του δήμου Σητείας ύστερα από τις επανειλημμένες επισημάνσεις μου να φτιάξει αυτήν τη διαρροή, μου απάντησε ότι είναι αρμοδιότητα της περιφέρειας Κρήτης και των αντίστοιχων εμπλεκομένων υπουργείων του ελληνικού κράτους, κι αυτό γιατί απεφάνθη μετά από ένα τρίμηνο ότι ο σωλήνας δεν είναι του δήμου, αλλά κάποιου ιδιώτη. Μα καλά τις άδειες ποιος τις δίνει στον εκάστοτε ιδιώτη; Ξέρουμε πολύ καλά πως οι αρχές είναι που δίνουν τις άδειες αυτές στους ιδιώτες. Ξέρουμε επίσης πως αφού η εξουσία καλώς ή κακώς αδειοδοτεί αυτές τις γεωτρήσεις (κακώς αν θες τη γνώμη μου αγαπητέ αναγνώστη) είναι και υποχρέωσή της να τις ελέγχει. Όσο τάχα τσακώνονται για το ποιος είναι υπεύθυνος να φτιάξει τη διαρροή (η αξία δεν υπερβαίνει τα 5 ευρώ σε χρήμα και τα 5 λεπτά σε χρόνο) το Νερό χύνεται εκεί εσαεί και αυτό αν θες πάλι τη γνώμη μου αγαπητέ αναγνώστη είναι χαμένο Νερό, γιατί το Νερό που κυλάει μέσα στη Γη σε υπόγεια Ποτάμια δεν εξατμίζεται όπως συμβαίνει με το Νερό που βρίσκεται στην επιφάνεια της Γης (ο δήμος Σητείας έχει το πιο ξηροθερμικό κλίμα της Κρήτης).

Ας μην ξεχνάμε και τις αδειοδοτήσεις που έχουν δώσει κατά καιρούς οι αρχές σε μέρη όπως τo Κάβο Σίδερο με ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις που περιλαμβάνουν γήπεδα γκολφ (είναι οι ίδιες αρχές που δεν έχουν αντικαταστήσει ακόμα τους αμίαντοσωλήνες σε ένα μεγάλο κομμάτι του δικτύου ύδρευσης, δηλαδή στο Νερό που πίνουμε) ή τα υψίπεδα της Σητείας με ηλιοθερμικά (γνωστά για το θάνατο των πουλιών και για την καταστροφή που προκαλούν στον υδροφόρο ορίζοντα λόγω των διαρροών που έχουν. Άλλωστε είναι γνωστή η επικινδυνότητά τους αφού ανήκουν στην κατηγορία ατυχημάτων Σεβέζο) ή όπως το Αζιλακόδασος Λασιθίου (μοναδικό δάσος στην Κρήτη) με ανεμογεννήτριες (επίσης γνωστές για το θάνατο των πουλιών και για το γεγονός ότι χρειάζονται την καύση ορυκτών καυσίμων για να λειτουργήσουν μιας και δεν φυσάει πάντα με την ίδια ένταση) και αντλησιοταμιευτήρες για την βιομηχανική παραγωγή μιας τάχα μου οικολογικής ενέργειας (βλ.ανανεώσιμες πηγές ενέργειας). Βέβαια δεν θα μπορούσε παρά να απευθύνεται σε ιδιώτες (δηλαδή ηλίθιους) αφού τι είδους πράσινη ενέργεια (μάλλον από το χρώμα του χρήματος) είναι αυτή που επιτρέπει την καταστροφή ενός μοναδικού δάσους και την άντληση εκατομμυρίων κυβικών μέτρων νερού μέσα από τη Γη για να παραχθεί; Όσο για σένα μισητέ αναγνώστη που δεν σε νοιάζει τίποτα άλλο παρά μονάχα η ιδιωτική σου ευτυχία και αναρωτιέσαι με τη μικροαστική σου αδιαφορία λέγοντας, έλα μωρέ εγώ θα σώσω τον κόσμο; σου απαντώ πως όχι εσύ αποκλείεται να σώσεις ούτε τον εαυτό σου και άρα φυσικά ούτε τον κόσμο. Τα παιδιά σου όμως μπορεί, αν αποκτήσουν τη ζητούμενη (μη φιλοχρήματη) παιδεία. Παραφράζοντας μια Ινδιάνικη ρήση, όταν οι άνθρωποι καταναλώσουν και την τελευταία σταγόνα νερού, τότε ίσως καταλάβουν (αμφιβάλλω) ότι με τα λεφτά δεν ξεδιψάς...

Σητεία 9/5/2018
Γιάννης Παπαδάκης
Ιχθυολόγος-Υδροβιολόγος